Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả rèn chữ viết cho học sinh Lớp 2

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả rèn chữ viết cho học sinh Lớp 2

1. Nâng cao hiệu quả rèn chữ viết cho HS lớp 2 A.Mở đầu: a.Bối cảnh đề tài: Rèn chữ viết cho học sinh luôn được ngành giáo dục và xã hội quan tâm.Hằng năm phòng giáo dục điều tổ chức cho học sinh thi vở sạch chữ đẹp nhằm khuyến khích động viên cho các em viết chữ đẹp.Nhiều thầy cô giáo đã góp công góp sức để cải tiến kiểu chữ,nội dung cũng như phương pháp dạy học chữ viết.Tuy vậy nhiều học sinh vẫn còn viết sai,viết sấu,viết chậm.Rèn chữ viết cho học sinh nhằm giáo dục tính cẩn thận,cần cù cho học sinh. Trong thực tế đôi khi chỉ qua chữ viết của một người ta có thể nhận ra một vài nét trong tính cách của họ.Nhưng quan trọng hơn cả là cùng với lời nói,chữ viết là phương tiện giao tiếp của con người.Chữ viết đúng,sạch đẹp rõ ràng không những giúp người đọc dễ hiểu mà còn tạo thiện cảm với người đọc. b.Lý do chọn đề tài: Thực tế hiện nay,chữ viết của học sinh chưa đồng điều,một số em viết đẹp,một số các em viết chữ chưa đẹp,viết ẩu cẩu thả có nhiều em lại viết sai lỗi chính tả.Điều này ảnh hưởng nhiều đến kết quả học tập của các em.Phải chăng học sinh do học nhiều môn nên không có thời gian luyện tập?Do chất lượng vở viết? nhưng gì lý do gì đi nữa ta cũng nhận thấy rằng “Rèn chữ viết là rèn người” Nhận thức được tầm quan trọng đó,chúng tôi đã tự học hỏi,tìm tòi cộng với một số kinh nghiệm trong quá trình dạy lớp 2 tổ khối 2 chúng tôi xin trình bày một vài kinh nghiệm rèn chữ viết cho học sinh . c.Phạm vi và đối tượng nghiên cứu: Khi vào lớp 2,các em đã được đọc câu đoạn nhưng chưa biết dùng ký hiệu để ghi lại từng âm vị.Môn học tiếng viết giúp các em nắm vững kiến thức về ngôn ngữ. Như vậy ở môn Tiếng Việt lớp 2 là nền móng của bậc tiểu học.Dạy Tiếng Việt lớp 2 có nhiệm vụ rất lớn lao là trao cho các em cái chìa khóa để vận dụng chữ viết khi học tập và là công cụ để các em sử dụng suốt đời. d.Mục đích nghiên cứu: Thực tế hiện nay,chữ viết của các em học sinh tiểu học chưa được đẹp,chưa đúng mẫu,sự liên kết giữa các nét chữ hoặc liên kết giữa các chữ cái chưa chuẩn,tốc độ viết còn chậm,học sinh sử dụng nhiều loại bút-nhiều màu mực để viết bài nên còn hạn chế trong việc giữ gìn “vở sạch-viết chữ đẹp”.Đây là một mảng quan trọng có ảnh hưởng lớn đến chất lượng học sinh và được các trường quan tâm.Nâng cao chất lượng giờ dạy để học sinh viết đúng,viết nhanh,viết đẹp thì phong trào “vở sạch –chữ đẹp”mới có chất lượng.
2. Trong ngôn ngữ viết có chức năng giao tiếp và được qui định thống nhất.Mặc dù xác định được tầm quan trọng như vậy nhưng thực tế cho thấy phần môn tiếng việt trong trường tiểu học còn chưa được coi trọng .Sách giáo viên, tài liệu tham khảo chưa cụ thể,chưa rõ ràng như những môn học khác nên việc dạy phân môn tập viết còn hạn chế.Qua thăm lớp,dự giờ ta thấy có giáo viên còn chưa nắm vững nên gọi các nét cơ bản để hướng vẫn học sinh. Để giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết và phát triển khả năng diễn đạt,điều trước tiên tôi phải xác định và nắm rõ mục tiêu chính của môn luyện viết,mục tiêu là điểm tựa,gợi ý để tất cả học sinh đều hiểu được từng nét chữ ,từng âm,tiếng, từ B- NỘI DUNG a. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Muốn đổi mới phương pháp giảng dạy, giáo viên cần hiểu rõ ý đồ của vở tập viết.Cấu trúc mỗi bài gồm phần tập viết chữ cái và từ ứng dụng. Vở tập viết 2 thì cứ sau bài học vần có một bài tập viết thêm để học sinh rèn luyện cách viết các chữ vừa học. +Kiến thức:Giúp học sinh có hiểu biết về đường kẻ, dòng kẻ, độ cao cở chữ, hình dáng,tên gọi các nét chữ, cấu tạo chữ cái ,khoảng cách các nét chữ, chữ ghi tiếng,cách viết các chữ viết thường,dấu thanh và chữ số. +kỹ năng:Viết đúng qui trình- nét, viết chữ cái và liên kết các chữ cái tạo thành chữ ghi tiếng theo yêu cầu liền mạch.Viết thẳng hàng các chữ trên dòng kẻ .Ngoài ra học sinh còn được rèn luyện các kĩ năng:như tư thế ngồi viết ,cầm bút, để vở Bài kiểm tra cuối năm là bài tập chép một đoạn trong bài tập đọc(không mắc quá 5 lỗi chính tả). +Rèn học sinh viết đúng mẫu: Đây là một yêu cầu quan trọng bậc nhất, vì vậy những học sinh được tiếp xúc đầu tiên sẽ làm các em dễ nhớ và nhớ lâu nhất.Chính vì vậy sau khi học sinh nhận được mặt chữ ,ghi âm bằng con đường qua mắt nhìn lưu lại hình ảnh con chữ các em phải tái hiện ngay con chữ đó trên bảng (vở) trong giờ học Tiếng Việt ngoài kỹ năng đọc, kỹ năng viết của học sinh cũng được thể hiện ngay.Học sinh được quan sát chữ mẫu của cô, nhận xét về chiều cao, độ rộng của chữ , cấu tạo của chữ gồm những nét nào và xem cô hướng dẫn cách viết từ điểm đặt bút đến cách đưa từng nét chữ, học sinh có thể nhập tâm ngay vào mẫu chữ và thể hiện điều đó ngay trên chiếc bảng học sinh. b.THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: Tâm lý tình cảm có ảnh hưởng rất lớn tới quá trình nhận thức.Nếu trẻ được viết trong tư thế thoải mái, tâm trạng phấn khởi thì dễ có kết quả tốt .Ngựơc lại, nếu trẻ buồn phiền thì chữ viết cũng bị ảnh hưởng.
3. a/ Lý thuyết hoạt động: Để viết được chữ thì học sinh phải hoạt động (phải tiêu hao năng lượng của thần kinh và bắp thịt).Hoạt độngviết của học sinh được thực hiện qua thao tác sau: -Làm quen với đối tượng:Khi giáo viên hướng dẫn thì trẻ sẽ tri giác bằng mắt,tai và tay sẽ làm theo. -Nói đều mình tri giác được, vừa nói vừa đưa tay theo các đường nét của chữ cái để nhấn mạnh cách viết đồng thời nhận ra tên gọi, hình dáng chữ đó . -Nói thầm kiến thức mới thu nhập được để tái hiện hình ảnh đó trong óc trước khi viết. -Làm thử:Hình ảnh đã có trong óc cần được thể hiện trên bảng, trên giấy bằng các dụng cụ như bút, bảng, phấn, bút mực. -Kiểm tra lại kết quả so với mẫu để rút kinh nghiệm cho lần sau. b/Đặc điểm đôi tay trẻ khi viết: -Khi cầm bút các em có tâm lý sợ rơi.Điều này gây nên một phản ứng tự nhiên là các em cầm bút chặt, các cơ tay cứng nên khó di chuyển. -Muốn có thói quen viết chữ nhẹ nhàng,thoải mái, trước hết học sinh biết kĩ thuật cầm bút bằng ba ngón tay( ngón trái, ngón trỏ, ngón giữa) ,bàn tay phải có điểm tựa là mép cùi của bàn tay.Cầm bút phải tự nhiên, đừng quá chặt sẽ khó vận động,nếu lỏng quá sẽ không điều khiển được bút. Nếu các em cầm bút sai kỹ thuật bằng bốn đến năm ngón tay, khi viết vận động cổ tay cánh tay thì các em sẽ mau mệt mỏi , sức chú ý kém, kết quả chữ viết không đúng và nhanh được . c/Đặc điểm đôi mắt trẻ khi viết: -Trẻ tiếp thu hình ảnh chữ viết qua mắt nhìn.Vì vậy ,nếu chữ viết được trình bày với khích thước quá nhỏ hoặc ánh sáng kém thì các em phải cúi sát xuống để nhìn cho rõ chữ ,từ đó dẫn đến cận thị. Trong thời gian đầu,có thể các em nhận ra đúng hình chữ nhưng bàn tay chưa ghi lại đầy đủ hình dáng của mẫu chữ .Chỉ sau khi luyện tập, số lần nhắc đi nhắc lại nhiều hay ít tùy theo từng học sinh, thì các em mới chép đúng mẫu. c.BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH: Điều quan trọng bậc nhất để học sinh viết đúng chữ mẫu và đẹp là các phương tiện học tập gồm: bảng, bút,vở tập viết,bàn ghế đúng quy cách, ánh sáng đầy đủ. Trong giờ Tiếng Việt phần tập viết của học sinh gồm viết bảng ở tiết 1 và viết vở ở tiết 2.Để học sinh có thể viết vào vở tốt, khâu viết bảng là rất cần thiết.Từ bài viết của học sinh ở bảng dễ theo dõi, kiểm tra và sửa sai ngay cho các em kịp
4. thời.Về mẫu viết bảng cũng là vấn đề đáng nói, rất nhiều loại bảng có dòng ,ô kẻ khác nhau ,và mẫu kẻ ở bảng lại khác với bảng kẻ của cô, khác với vở ô li nên gây khó khăn cho Giáo Viên khi hướng dẫn học sinh viết và học sinh cũng khó thể hiện những điều cô dạy trên bảng vì các em mới học lớp 2 còn rất nhiều bỡ ngỡ.Vở ô li hiện nay chính là mẫu phổ biến, thông dụng nhất để học sinh dễ bắt nhịp theo và với học sinh lớp một càng ít qui định thì các em càng dễ tiếp thu, dễ nhớ bấy nhiêu. Lý tưởng nhất hiện nay là mỗi học sinh có một chiếc bảng có kẻ ô giống như vở ô li mà học sinh đang tập viết gồm 5 li ngang và 5 li dọc trên một ô bảng .Khi sử dụng loại bảng này về phía giáo viên chỉ cần hướng dẫn một lần học sinh có thể vừa viết bảng vừa viết vở được. Về phía học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho các em vì chỉ có một hướng dẫn thống nhất các em sẽ không phải lẫn lộn giữa cách viết bảng và vở.Hiệu quả hơn nữa là chiếc bảng được gắn nam châm phía sau để học sinh sau khi viết bài xong có thể gắn bài lên bảng nam châm,các bạn khác sẽ phát hiện được chỗ đúng, chỗ sai của bạn và tự sửa được cho bạn ,cho bản thân mình . Với học sinh lớp một,việc làm này lúc đầu có thể hơi khó nhưng ngày nào cũng được luyện tập sẽ trở thành thói quen nề nếp,sẽ tạo cho việc làm dễ hơn,hiệu qủa học cao hơn. GV cũng có thể sử dụng ngay bảng của học sinh để gắn ngayvào bảng nam châm, để sửa những lỗi sai phổ biến của cả lớp và dùng chiếc bảng học sinh để viết mẫu chữ cho học sinh quan sát và tập viết giống cô. Vở tập viết in thuận lợi là chữ có sẵn, chữ mẫu in rõ ràng, đẹp nhưng cần cần có điểm đặt bút để học sinh biết khoảng cách giữa các chữ và viết bài được dễ dàng. Ngoài các phương tiện nêu trên, bàn ghế đúng quy cách và ánh sáng trong phòng học là điều kiện rất quan trọng để giúp các em viết tốt .Vấn đề này Ban Giám Hiệu trường tôi hết sức quan tâm trang bị cho toàn trường đặc biệt là khối 1 bàn ghế đúng quy cánh theo tiêu chuẩn Để giúp học sinh lớp2 viết đúng và đẹp trước tiên người giáo viên phải tự thống nhất một số thuật ngữ khi dạy tập viết để học sinh nghe quen tai và có thói quen nhận biết nhanh. VD: “Đường kẻ” Học sinh nghe cô nói hiểu được đâu là đường kẻ ngang thứ nhất ,thứ 2, thứ 3, thứ 4 .đường kẻ dọc trái ,đường kẻ dọc phải. Cách xác định tọa độ trên khung chữ phải dựa vào đường kẻ chuẩn.Học sinh qua giờ học luyện tập, tập viết sẽ tự nhận xét được độ cao, kích thước của chữ, biết đựợc vị trí nằm trên đường kẻ nào, dòng kẻ thứ mấy thông qua chữ mẫu. Việc tiếp theo quan trọng là học sinh phải nắm chắc điểm đặt bút đầu tiên.Biết được điểm dừng bút của một số chữ thường kết thúc ở điểm đặt bút hoặc ở đường kẻ ngang thứ hai.
5. Giáo viên có thể lặp lại điều này ở nhiều tiết học để học sinh luôn lưu ý nên hất quá tay chữ sẽ mất cân đối hoặc hất quá ít làm chữ viết giống như in. Trong kỹ thuật viết tạo sự liền mạch giáo viên cần rèn học sinh biết cách rê bút ,lia bút để đảm bảo kỹ thuật và tốc độ viết chữ. VD: Rê bút- viết chữ:n(cở chữ nhở) Học sinh viết nét móc xuôi trái ( 1),dừng bút ở đường kẻ nhứ nhất,không nhấc bút mà ngược lên đường kẻ thứ 2 để viết nét móc 2 đầu , dừng bút ở đường kẻ số 2. Khi học sinh viết bài, ngoài việc cầm bút đúng tư thế, muốn viết đúng và đẹp học sinh cần biết quan sát chữ mẫu để biết câú tạo chữ, nhận xét được chiều cao,độ rộng của chữ, nhìn cô hướng dẫn cách viết để nắm được kỹ thuật viết chữ và viết theo mẫu . Đây là một trong những chữ khó viết ở phần chữ cái.Rất nhiều em khi viết đến chữ này đều bị mắcở phần nét thắt giữa. Giúp các em khắc phục tôi đã làm như sau : Cho hs so sánh chữ Hvà chữ K( mẫu 2 chữ phóng to) +Giống nhau:cùng có nét khuyết trên.Học sinh đã biết cách viết +Khác nhau :chữ H có nét móc 2 đầu . Chữ k có nét thắt giữa. Để viết được đúng nét thắt giữa của chữ k, tôi đã phóng to riêng phần thắt giữa của chữ k trên khung chữ kẻ li.Học sinh nhận xét chiều cao,độ rộng của nét thắt:Nét thắt giữa gồm phần 2 phần: +Phần trên nét thắt hơi giống chữ c lộn ngược + Phần dưới nét móc gần giống nét móc hai đầu Tôi viết mẫu cho học sinh xem trên bảng từng phần của nét thắt,luyện học sinh viết ra bảng riêng từng phần của nét thắt cho học sinh quen tay .GVchú ý cho học sinh viết đúng nét này ngay từ khi cho học sinh học các nét cơ bản. Sau khi học sinh đã viết được riêng từng phần nét thắt giữa,tôi hướng dẫn học sinh ghép hai phần rời của nét thắt để được nét thắt giữa hoàn chỉnh bằng cách rê bút nối 2 phần của nét thắt như sau : Đặt bút ở đường kẻ ngang thứ 2 viết nét cong phải hơi chếch lên chạm đường kẻ ngang thứ ba vòng gần đến điểm đặt bút vừa xong rê bút viết liền nút nằm ngang trên đường kẻ ngang thứ 2,điểm kết thúc của nét nút thẳng với chỗ rộng nhất của phần trên nét thắt,rê bút nối liền với nét móc dưới và dừng bút ở đường kẻ thứ 2.
6. Học sinh viết xong sẽ mang bảng mẫu của mình cho các bạn xem.Học sinh nhận xét rút ra chỗ đúng cần học tập, chỗ chưa đúng cần phải sửa.Học sinh được tập viết lại nét thắt giữa cho đẹp sau đó mới viết chữ k hoàn chỉnh trên cơ sở cô giáo viết chữ mẫu trên bảng và nhận xét được: nét khuyết: cao 5 li,rộng 1 li. Nét thắt giữa:cao 2 li, rộng 2 li rưỡi.Đặt bút ở đường kẻ ngang thứ 2 (sát bên trái đường kẻ dọc)viết nét trên dựa vào đuờng kẻ dọc cho thẳng đến đường kẻ ngang dưới thứ nhấ rê bút viết tiếp nét thắt giữa như trên,dừng bút ở đường kẻ ngang thứ 2. Muốn luyện tập đạt kết quả tốt học sinh phải nắm chắc về: + chữ mẫu +kỹ thuật viết chữ Ngoài ra hs còn được rèn luyên thành kỹ năng như : Tư thế ngồi viết,cách cầm bút để vở,cách trình bày bài cộng với ý thức tự giác của mỗi học sinh trong quá trình luyện tập sẽ làm bài viết của các em đẹp hơn.Học sinh được viết trên bảng, vở bài tập viết và viết cả vở ô li ( giờ luyện viết) Để nhận biết bài viết của học sinh đã đúng ,đẹp chưa cần có sự kiểm tra đánh giá, côngviệc này phải tiến hành thường xuyên, Điều này chỉ có 2 ưu điểm sau.: Giáo viên đánh giá được mức độ tiếp thu của học sinh,từ đó có thể điều chỉnh phương pháp dạy cho phù hợp. Giáo viên giới thiệu nôi dung viết ứng dụng và viết nội dung từ ứng dụng ,sau đó gợi ý học sinh hiểu ý nghĩa từ ứng dụng sẽ viết. Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát và nhận xét về cách viết ứng dụng(chú ý đến các điểm quan trọng :độ cao các chữ cái,đặt dấu ghi thanh ) Giáo viên viết mẫu minh họa cách nối chữ,học sinh theo dõi. Giáo viên nêu yêu cầu và nội dung luyện viết trong vở (viết chữ gì?mấy dòng,cần lưu ý về cách nối chữ và đặt dấu thanh,khoảng cách giữa các chữ) Giáo viên theo dõi uốn nắn về cả cách viết và tư thế ngồi viết. Giáo viên chấm bài cho HS đã viết xong ở lớp Nhận xét kết quả chấm bài,khen ngợi những bài đạt kết quả tốt.Nếu bài học dài,giáo viên có thể chọn dạy một nội dung tiêu biểu và học sinh luện tập theo nội dung tương ứng. c.Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm: Được sự hỗ trợ của BGH tổ khối 1 bằng sự cố gắng ,sự quyết tâm của giáo viên khối 1 đã kiên nhẫn rèn luyện ,uốn nắn chỉnh sửa cho mỗi em.
7. Trong hội thi viết chữ đẹp vào CHKI trong khối có 2 học sinh đạt giải nhì cấp huyện 1.Trần Ng Phúc An 2.Lê Khánh Boăng C.Kết luận: a.Những bài học kinh nghiệm: Qua một thời gian áp dụng,tôi thấy học sinh lớp có những chuyển biến rõ rệt về chữ viết.Viết nắn nót,cẩn thận thành thói quen của học sinh.Các em luôn tự giác trong học tập,sách vở luôn sạch đẹp.Phong trào “vở sạch,chữ đẹp” của tổ luôn được BGH nhà trường đánh giá cao.Vở viết của học sinh đảm bảo chất lượng,viết chữ đúng mẫu,tốc độ viết đúng qui định.Bản thân giáo viên khi dạy cũng thấy hứng thú,say sưa nâng cao chất lượng giờ dạy tốt hơn. Trong quá trình dạy luyện viết và hướng dẫn học sinh viết đúng,viết đẹp tôi nhận thấy trong môn học vần,tập viết là bộ môn thực hành có sự luyện tập thường xuyên hàng ngày.Tuy nhiên lứa tuổi các em còn nhỏ,rất ngại viết nhiều vì khi viết các em phải tập trung chú ý cao độ dễ gây mệt mỏi và cơ tay các em còn yếu nên nhanh bị mỏi dẫn đến các em viết ẩu ,chữ xấu,điểm kém làm cho các emchán viết ,ngại viết.Giáo viên trong quá trình dạy không nên cho học sinh viết quá nhiều bài,thực hiện một số biện pháp như tôi đã nêu ở trên.Đặc biệt động viên khen thưởng kịp thời những học sinh viết bài có tiến bộ. Trong khi tập viết,học sinh được hoạt động cá nhân nhiều phát huy tính tích cực chủ động tự giác của các em để hoàn thành bài học.Phương tiện hoạt động đúng mức sẽ góp phần lớn trong việc hình thành nhân cách cho các em,rèn cho trẻ những phẩm chất đạo đức như:Tính cẩn thận,tinh thần kỹ luật và thẫm mỹ để sau này lớn lên các em sẽ trở thành những người có ích cho xã hội.Trong nhà trường việc dạy học sinh viết đúng,viết đẹp cần được coi trọng từ lớp một và cả các lớp trên. Để giúp các em học sinh viết sạch,đẹp thì nhà trường và gia đình cần chuẩn bị tốt những điều kiện ban đầu về cơ sở vật chất giúp các em có được sự thoải mái khi viết.Đồng thời giáo viên cần phải kết hợp và sử dụng một cách linh hoạt,có sự sáng tạo trong giảng dạy.Và một điều kiện không thể thiếu với mỗi người giáo viên đó là sự kiên trì,tính cẩn thận và luôn luôn yêu nghề mến trẻ. b.Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm: Nhằm giúp cho giáo viên vận dụng triển khai áp dụng rèn chữ viết cho học sinh chữ viết ngày càng được các cấp ,các ngành quan tâm nhiều hơn nên giáo viên cần quan tân rèn chữ “nét chữ -nết người”.
8. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Sách Tiếng Việt lớp 1(SGK) 2.Sách tiếng Việt lớp 1 (SGV) 3.Tập viết lớp 1 4.Thế giới trong ta MỤC LỤC MỤC NỘI DUNG TRANG 1 MỞ ĐẦU 1 2 NỘI DUNG 2 3 KẾT LUẬN 8 Bài viết liên quan