Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao kĩ năng nghe - Viết đúng chính tả cho học sinh Lớp 2

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao kĩ năng nghe - Viết đúng chính tả cho học sinh Lớp 2

1. - 1 - UBND THỊ XÃ THUẬN THÀNH TRƯỜNG TIỂU HỌC THANH KHƯƠNG TÊN BIỆN PHÁP: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO KỸ NĂNG NGHE - VIẾT ĐÚNG CHÍNH TẢ CHO HỌC SINH LỚP 2 Họ và tên: Cao Thị Nhị Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác:Trường Tiểu học Thanh Khương Thanh Khương, ngày 10 tháng 10 năm 2023
2. - 2 - PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Nội dung nghe - viết của môn Tiếng Việt ở lớp 2, là nội dung có vị trí rất quan trọng trong chương trình môn Tiếng Việt bậc tiểu học. Nó góp phần vào việc hình thành và phát triển các kỹ năng cơ bản: Nghe, nói, đọc, viết của học sinh. Khi học sinh có các kĩ năng viết chính tả đúng sẽ giúp cho học sinh học tập, giao tiếp và tham gia các hoạt động xã hội được thuận lợi, nắm bắt và truyền đạt được những thông tin một cách chính xác. Ngoài ra, việc học sinh phát âm chuẩn, viết đúng chính tả là một yếu tố góp phần giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. Kĩ năng nghe - viết là những kĩ năng cơ bản, bắt buộc học sinh phải thực hiên tốt thì các em mới có thể học tốt môn Tiếng Việt và các môn học khác. Nghe - viết đúng chính tả có vị trí, vai trò quan trọng trong giai đoạn học tập đầu tiên của trẻ khi lên lớp 2. Trong thực tế giảng dạy những năm qua, tôi nhận thấy học sinh tiểu học viết còn mắc nhiều lỗi chính tả. Chữ viết chưa đẹp sẽ ảnh hưởng không tốt đến chất lượng học tập môn Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác nói chung. Điều đó làm cho tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu làm sao có những giải pháp thiết thực, phù hợp với học sinh nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng nghe - viết chính tả cho học sinh. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tôi mạnh dạn tìm hiểu, nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp nâng cao kĩ năng nghe - viết đúng chính tả cho học sinh lớp 2.” PHẦN II. NỘI DUNG 1. Thực trạng của vấn đề * Thuận lợi: - Về cơ sở vật chất: Được nhà trường tạo điều kiện tốt nhất về phòng học, đồ dùng, trang thiết bị và tài liệu dạy học. - Về giáo viên: + 100% cán bộ, giáo viên được tham gia các lớp bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ do phòng Giáo dục và nhà trường tổ chức. Bản thân tôi đã được giao lưu chia sẻ học hỏi nhiều việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh đúng với mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
3. - 3 - + Phần lớn giáo viên được phân công phụ trách khối lớp 2 có kinh nghiệm công tác nhiều năm, trình độ chuyên môn nghiệp vụ khá tốt, nhiệt tình, trách nhiệm cao. - Về phụ huynh, học sinh: Đa phần phụ huynh luôn quan tâm, phối kết hợp với nhà trường để có những giải pháp giáo dục phù hợp với việc học của con em. 100% học sinh có đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập. *. Những khó khăn - Về phía giáo viên: Có lúc, còn lúng túng trong việc vận dụng linh hoạt các phương pháp tổ chức dạy học và rèn kĩ năng phân biệt chính tả cho học sinh. Chấm, chữa sửa lỗi cho học sinh còn chưa triệt để. - Về phía học sinh: - Nhiều em chưa hứng thú trong giờ học chính tả. - Một số em nói ngọng nên nghe, phát âm và viết chữ còn chưa đúng. - Các em mới từ lớp 1 lên, còn chưa quen nhiều với việc nghe - viết. - Học sinh không hiểu nghĩa của từ, vốn từ ngữ tích lũy được còn rất hạn chế nên hay viết lẫn lộn các âm đầu, âm cuối, vần và thanh. - Nhiều học sinh có thói quen viết hoa tùy tiện, tốc độ viết chậm, chữ viết còn nguệch ngoạc, cẩu thả, chưa đúng cỡ chữ; trình bày bài chưa khoa học, sạch sẽ. Về phía phụ huynh: Một số gia đình phụ huynh, bố mẹ các con đi làm ăn xa, các con ở nhà với ông bà nên việc phối hợp trong công tác giáo dục còn gặp nhiều khó khăn. *. Tính cấp thiết Nâng cao chất lượng dạy học nội dung Nghe – viết đúng chính tả cho học sinh lớp 2, đáp ứng mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tạo nên sự hứng thú, tích cực, tính chủ động, sáng tạo cho các em khi học môn Tiếng Việt, góp phần hình thành các năng lực phẩm chất cho học sinh tiểu học. Để nghiên cứu vấn đề này ngay từ đầu năm học 2022-2023, tôi đã khảo sát chất lượng nghe - viết của học sinh lớp 2 do tôi giảng dạy. Kết quả:
4. - 4 - Số học sinh tham gia Viết đúng Viết sai Viết sai Viết sai dấu Không viết khảo sát toàn bộ phụ âm đầu vần thanh hoa đầu năm 31 10 8 7 4 6 (32,2 %) (25,8%) (22,5%) (13 %) 19,3% Kết quả khảo sát trên cho thấy: Nhìn chung chữ viết của các em còn mắc lỗi chính tả nhiều như: nét chữ rời rạc, không đúng cỡ chữ theo quy định, khoảng cách giữa các chữ chưa đúng; viết sai phụ âm đầu, vần, dấu thanh; viết hoa tùy tiện, chữ chưa đẹp; chưa có kĩ nằng trình bày. Tốc độ viết còn chậm. Trước thực trạng trên, tôi đã nghiên cứu và tìm tòi. Tôi xin đưa ra : “ Một số biện pháp nâng cao kĩ năng nghe - viết đúng chính tả cho học sinh lớp 2.” 2. Biện pháp nâng cao kĩ năng nghe - viết đúng chính tả cho học sinh lớp 2. a) Biện pháp 1: Rèn kĩ năng đọc (phát âm chuẩn cho học sinh) * Mục đích: Giúp các em phát âm chuẩn, đọc trơn thành thạo, rõ ràng, rành mạch, hiểu về nghĩa của các câu, các từ đó, để viết cho đúng chính tả. * Cách tiến hành: Học sinh đọc yếu thì thường nghe - viết chính tả chưa được chuẩn hoặc mắc nhiều lỗi chính tả. Đọc chưa thông nên khi viết chính tả các em thường mắc các lỗi chính tả do không nắm vững trình tự và cấu trúc âm tiết Tiếng việt. Vì vậy trước hết phải chú ý trong khâu luyện đọc cho các học sinh. Trong giờ tập đọc, rèn cho các em luyện phát âm hoặc cho đánh vần tiếng, từ các em hay đọc sai. Đọc và viết lại các tiếng đó. Trong lớp tôi, có một số em về phát âm còn ngọng nên khi em nghe - viết tôi lưu ý em nghe cô phát âm cho rõ để viết cho đúng. Vì vậy, khi đọc cho học sinh viết giáo viên phải phát âm cho đúng, rõ ràng, tốc độ vừa phải mới có thể giúp học sinh nghe - viết đúng, chính xác.
5. - 5 - Việc rèn phát âm phải bắt đầu được thực hiện trong tiết tập đọc và được thực hiện thường xuyên, liên tục lâu dài trong tất cả các phân môn của Tiếng việt và các môn học khác. Ví dụ: Trong giờ toán quan tâm nhiều đến các học sinh đọc – viết yếu bằng cách gọi các em đọc yêu cầu của bài hay đọc phần ghi nhớ, hoặc gọi các em lên chia sẻ bài làm của mình. b) Biện pháp 2: Rèn kĩ năng nghe cho học sinh * Mục đích: - Giúp các em có kỹ năng nghe đúng để viết đúng chính tả. * Cách tiến hành: Kĩ năng nghe của học sinh phải rèn luyện một cách tích cực. Giáo viên hướng dẫn học sinh nghe để nhận biết sự khác nhau của các âm, các thanh và sự kết hợp của chúng; nhận biết sự thay đổi về cách để lưỡi, khẩu hình, độ cao, ngắt, nghỉ hơi. Rèn học sinh thói quen và kĩ năng nghe thông qua việc thực hiện các câu lệnh của giáo viên; qua giọng đọc của giáo viên; phân biệt được chính tả qua cách phát âm của giáo viên để có kĩ năng viết chuẩn xác hơn. Đồng thời giáo viên nhắc nhở các em tập trung ngồi ngay ngắn, thẳng lưng đúng tư thế; không làm việc riêng, không mất trật tự; phải lắng nghe khi cô đọc, trình bày bài cẩn thận, không viết vội vàng mà phải nhẩm trong đầu các tiếng rồi mới viết. Để các em hình thành thói quen nghe viết chuẩn xác hơn. Riêng với những học sinh học chậm, tôi xếp các em ngồi chung một nhóm, để khi đọc chính tả nghe - viết tôi đến gần và đọc chậm, đôi khi đánh vần từng tiếng để các em nghe. Đồng thời quan sát giúp đỡ và có thể sửa sai ngay cho các em; đồng thời khích lệ động viên các em. c) Biện pháp 3: Rèn kĩ năng viết cho học sinh * Mục đích: Giúp HS có kĩ năng và thói quen viết đúng, nhận biết được các từ viết sai và sửa. * Cách tiến hành:
6. - 6 - Khi dạy nghe - viết, giáo viên đọc chuẩn xác bài viết, nhất là các tiếng, từ mà học sinh thường mắc lỗi. Đặc biệt, giáo viên không bao giờ sai lầm về lỗi phát âm, nếu không việc sửa lỗi của giáo viên sẽ mất tác dụng. Giáo viên yêu cầu học sinh đọc lại các tiếng, từ đó theo hướng dẫn phát âm đúng, sau đó giáo viên đọc, học sinh lắng nghe và viết vào bảng con (1 hoặc 2 lượt), giáo viên nhận xét và cho học sinh phát âm lại lần nữa (nhất là những học sinh thường mắc lỗi). Một số học sinh còn chưa phân biệt được các dấu thanh hoặc do ngọng nên khi viết thường viết nhầm lẫn các dấu thanh như thanh hỏi, thanh ngã, thanh nặng (trong trẻo - trong trẹo; ngẫm nghĩ – ngấm nghí, thước kẻ - thước kẹ, ). Vì vậy giáo viên cần phải thường xuyên hướng dẫn các em sửa ngọng, luyện viết nhiều lần và ghi nhớ. Để khắc phục lỗi viết nhầm lẫn các dấu thanh. Ngoài ra học sinh còn hay viết thiếu âm đệm, vần như: khoảng trời - khảng trời. Cũng có một số em vẫn còn nhầm lẫn âm s/x nên khi viết các em chưa viết đúng. Như từ: sẻ - xẻ, sương - xương Nếu viết âm s viết thành âm x thì nghĩa tiếng này sẽ bị thay đổi thành nghĩa của tiếng khác nên giáo viên phải phân tích rõ các tiếng để các em nhận dạng âm s/x. Sau đó cho học sinh viết lại các từ chưa viết đúng để các em nhớ, tránh lặp lại lỗi sai. Do phương ngữ địa phương nên một số em viết sai các phụ âm cuối như c/t, n/ng. Vì vậy, giáo viên phải cần rèn cho học sinh viết nhiều lần các từ, các tiếng có âm cuối hay lẫn để viết chính xác, đồng thời ghi nhớ trong đầu để không viết sai nữa. Ví dụ: Bài Làm việc thật là vui sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2 tập 1 trang 19. Trước khi viết bài, tôi phân tích, so sánh cho học sinh hiểu các tiếng dễ nhầm lẫn như: làm việc - làm việt, nhặt rau - nhặc rau, bận rộn - bậng rộn. Đặc biệt học sinh hay có thói quen viết thường tên riêng, chữ cái đầu mỗi câu, nên giáo viên phải nhắc học sinh quy tắc viết hoa. Để các em nhớ viết hoa đúng chính tả.
7. - 7 - Có thể thường xuyên cho các em ôn luyện, làm bài tập chính tả vào tiết luyện tiếng việt. Tạo cho các em thói quen viết đúng, viết cẩn thận, trình bày vở sạch đẹp cũng góp phần giúp học sinh viết đúng chính tả. Ngoài ra, giáo viên phải luôn trau dồi kiến thức, luôn thay đổi phương pháp dạy học cho phù hợp với đối tượng học sinh. Trong giờ học, giáo viên chỉ là người hướng dẫn, tổ chức để học sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức. Sau mỗi bài nghe - viết, giáo viên đọc lại bài và hướng dẫn học sinh soát lỗi. Thực hiện chấm bài trực tiếp với học sinh. Sau khi chấm và trả bài chính tả,tôi hướng dẫn các em cách ghi các lỗi chính tả và sửa lại cho đúng, sửa trong vở chính tả. Mấy tuần đầu những em viết sai nhiều, tôi nhắc nhở và khuyến khích các em về nhà chép lại bài cho đẹp và đúng chính tả. d) Biện pháp 4: Tổ chức trò chơi * Mục đích: - Tạo tâm lí thoải mái. Học mà chơi - chơi mà học. * Cách tiến hành: Một biện pháp khác để rèn chính tả cho học sinh đó là tổ chức trò chơi để tăng khả năng ghi nhớ các âm khi đọc giống nhau nhưng viết thì khác nhau. Ví dụ: Ở bài chính tả nghe viết “Sự tích cây vú sữa” Trang 97- sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2, tập 1. Ở bài tập 2 có thể tổ chức cho học sinh chơi trò chơi thi điền từ ngữ gồm các tiếng có âm “ng” hoặc “ngh”. Hoặc ví dụ: Trò chơi đố chữ. Học sinh có thể trả lời câu đố của giáo viên hay của các bạn nêu ra và ghi câu giải đố vào bảng con thì xem ai giải đố đúng, viết đẹp, đúng chính tả. Ruột dài từ mũi đến chân Mũi mòn ruột cũng dần dần mòn theo. Là cái gì? (chiếc bút chì) Để nguyên ai cũng nặcnè Bỏ nặng thêm sắc ngày hè chói chang.
8. - 8 - Là các chữ gì? (nặng- nắng) e) Biện pháp 5: Kết hợp với phụ huynh. * Mục đích: - Giúp phụ huynh nắm được tình hình học tập của học sinh. Từ đó, có biện pháp kết hợp với giáo viên nâng cao chất lượng chữ viết đúng chính tả cho học sinh. * Cách tiến hành: Ngay từ phiên họp phụ huynh đầu năm giáo viên đã mạnh dạn trao đổi với phụ huynh học sinh về tình hình học tập và vấn đề rèn viết đúng chính tả của các em, để phụ huynh nắm được và kết hợp với giáo viên sửa các lỗi mà các em hay mắc phải. Việc giao tiếp ở nhà là một phần rất quan trong trong kĩ năng nghe- nói của học sinh, vì vậy đòi hỏi phụ huynh cũng phải quan tâm đến thói quen nói, giao tiếp hàng ngày với các con. Hàng tháng, từng học kỳ, tôi sẽ thông báo tình hình học tập và rèn luyện chữ viết của học sinh qua zalo với phụ huynh. Đề nghị phụ huynh quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của con em mình, hỗ trợ cùng giáo viên, nhắc nhở, kèm cho các em rèn đọc, rèn chính tả thường xuyên ở nhà nhằm góp phần nâng cao kết quả học tập của các em. Cô giáo chia sẻ bài viết với phụ huynh
9. - 9 - f) Biện pháp 6: Động viên, khuyến khích học sinh. * Mục đích: - Tạo sự hứng thú, tự tin cho học sinh và tạo thêm động lực cho học sinh cố gắng * Cách tiến hành: Theo Thông tư 27/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Qui định đánh giá học sinh tiểu học, khen ngợi học sinh để động viên, khích lệ giúp đỡ các em học tập và rèn luyện. Hàng ngày, tôi thường có nhiều lời khen, tuyên dương trực tiếp trước lớp bằng những lời nói mang tính khích lệ như: Dùng lời nói để khen ngợi khích lệ học sinh. Ví dụ như: “Ồ, con đã tiến bộ nhanh hơn cô nghĩ đấy!” hay “Con viết đúng chính tả, trình bày sạch sẽ. Cô khen con!” - Tặng sao hoặc hoa điểm tốt. - Phần thưởng mang tính khích lệ động viên (bút, tẩy ) Tổng hợp tuyên dương khen thưởng cuối tuần, cuối kì. Những bạn có nhiều cố gắng và có nhiều tiến bộ để khen. Tôi làm những tấm thư khen gửi về gia đình, gửi lên nhóm zalo của lớp. Dù những phần thưởng đó không có giá trị vật chất nhưng nó lại mang giá trị tinh thần rất lớn để động viên học sinh có hứng thú phấn đấu trong học tập. Qua thực hiện tôi thấy học sinh thi đua học tập rất tốt. Thư khen ngợi học sinh có thành tích tiến bộ trong học tập
10. - 10 - 3. Kết quả đạt được Qua thời gian áp dụng thực hiện các biện pháp trên, tôi nhận thấy đa số các em đã có kĩ năng viết bài và phân biệt chính tả nên ít mắc các lỗi chính tả khi viết. Bài viết của các em trình bày sạch sẽ hơn, chữ viết đẹp lên nhiều và đặc biệt có em còn sáng tạo trong khi viết bài, hứng thú hơn khi học. Tuy một số em có sự tiến bộ không nhiều nhưng nó là động lực để các em tiếp tục cố gắng; tự tin, mạnh dạn hơn khi viết bài. Khi các em hình thành được thói quen và kĩ năng nghe - viết thì giờ học bớt được thời gian hướng dẫn, sửa lỗi; giáo viên chỉ là người tổ chức các hoạt động cho các em, học sinh sẽ phát huy tính tích cực hoạt động, yêu thích môn học. Từ những kết quả đạt được qua các lần kiểm nghiệm thực tế đối với học sinh của mình, tôi có thể khẳng định: nếu giáo viên áp dụng một số biện pháp và các phương pháp nêu trên để rèn luyện kĩ năng nghe - viết cho học sinh thì các em sẽ nghe - viết đúng, viết đẹp hơn. Kết quả bài kiểm tra định kì ở lớp 2 của tôi đã thu được kết quả như sau: Thời Số học Viết đúng Viết sai Viết sai Viết sai Không gian sinh toàn bộ phụ âm đầu vần dấu thanh viết hoa Cuối kỳ 31 18 5 4 3 1 1 ( 58 %) (16,1%) (13%) (9,7%) (3,2%) Cuối 31 25 3 2 1 0 năm học (80,6%) (9,7%) (6,5%) (3,2%) Qua kết quả thống kê trên, tôi thấy vui hơn khi đã vận dụng những biện pháp nghiên cứu một cách hiệu quả. Tôi sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp đó trong thời gian tới với mong muốn cuối năm học sẽ có nhiều học sinh đọc tốt, viết đẹp, tự tin khi nói, đọc. 4. Kết luận: Kỹ năng nghe - viết đúng chính tả rất quan trọng trong việc thể hiện nét chữ, nết người. Giáo viên nắm được đặc điểm phương ngữ nơi mình dạy học sẽ góp phần
11. - 11 - giúp rèn luyện học sinh khắc phục sửa lỗi chính tả khi nghe - viết. Ngoài ra, mỗi giáo viên phải tích cực học tập, đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng dạy học và rèn kĩ năng nghe - viết cho học sinh, không chỉ ở các phân môn của Tiếng Việt mà qua tất cả các môn học khác. Giáo viên phải tận tình trong việc dạy bảo và kiên trì, chờ đợi kết quả bởi vì khi rèn kỹ năng nghe - viết đúng chính tả cho học sinh là cả một quá trình lâu dài không phải là một sớm một chiều. Kỹ năng nghe – viết trong trường tiểu học rất quan trọng,là tiền đề để học lên các bậc học khác. 5. Kiến nghị, đề xuất. a. Đối với tổ chuyên môn: - Nên tổ chức các chuyên đề về các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục học sinh. b. Đối với Lãnh đạo nhà trường: - Tổ chức cho giáo viên được giao lưu học tập chuyên môn với các trường trong và ngoài thị xã. - Có thể tổ chức các sân chơi để giáo viên có thể giao lưu học hỏi và học sinh có cơ hội thể hiện mình hơn. c. Đối với Phòng GDĐT, Sở GDĐT.: - Tiếp tục đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị cho giáo viên góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. Thanh Khương, ngày 10 tháng 10 năm 2023 XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG GIÁO VIÊN (Ký và ghi rõ họ tên) Cao Thị Nhị